10 LOẠI MẪU ĐỂ XÉT NGHIỆM ADN

Xét nghiệm ADN bằng mẫu gì? Là thắc mắc của rất nhiều người khi muốn xét nghiệm ADN. Với kỹ thuật hiện đại ngày nay thì cho phép nhiều mẫu phẩm có thể được dùng làm xét nghiệm ADN. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu 10 loại mẫu để xét nghiệm ADN qua bài viết dưới đây:

ADN là gì? ADN có ở đâu trong cơ thể người?

– ADN hay DNA là thuật ngữ viết tắt của deoxyribonucleic acid, được xác định là vật liệu di truyền ở đa số các cơ thể sống trong đó có sinh vật và con người.

– DNA có nhiều nhất trong nhân tế bào, bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể có chứa nhân tế bào thì đều có thể sử dụng làm mẫu sinh phẩm để xét nghiệm ADN.

Chuỗi ADN

10 loại mẫu phẩm để xét nghiệm ADN

* Xét nghiệm ADN bằng mẫu máu

– Mẫu máu là loại mẫu được sử dụng phổ biến trong quá trình xét nghiệm ADN bởi máu có tính ổn định, cho độ chính xác cao và thời gian xét nghiệm nhanh. Ở điều kiện thường, máu khô có thể bảo quản tới hàng tuần mà vẫn đảm bảo chất lượng.

– Khi thu mẫu, kỹ thuật viên và các bác sĩ sẽ sử dụng bộ kít có kim bấm tiệt trùng. Khi tiến hành thu mẫu chỉ cần dùng kim bấm tiệt trùng chích máu ở đầu ngón tay để lấy 1-2 giọt máu và thấm vào giấy FTA để khô là được.

– Mẫu máu còn đặc biệt được dùng để xét nghiệm ADN trước sinh (ADN thai nhi)

Mẫu máu là loại mẫu được sử dụng phổ biến trong quá trình xét nghiệm ADN

* Sử dụng mẫu niêm mạc miệng

– Khoang miệng chứa lớp niêm mạc tương đối dày gồm hàng triệu tế bào biểu mô. Các tế bào này thường xuyên được thay mới nhờ cơ chế tự bong tróc và được hòa trộn cùng nước bọt. Các tế bào biểu mô này chính là tế bào niêm mạc miệng được sử dụng trong phân tích ADN.

– Hiện nay, mẫu niêm mạc miệng là mẫu thông dụng thứ hai sau mẫu máu vì các ưu điểm dưới đây:

+ Không sử dụng các biện pháp can thiệp hoặc xâm lấn nên không gây đau đơn, rất an toàn và ít rủi ro.

+ Thao tác đơn giản, có thể dễ dàng tự lấy mẫu tại nhà.

+ Kết quả xét nghiệm tương đối chính xác.

+ Có thể thực hiện trên mọi độ tuổi, kể cả trẻ sơ sinh.

+ Thời gian xét nghiệm nhanh, chỉ sau 4-6 giờ là có kết quả

Tế bào niêm mạc miệng chứa nhiều ADN

– Để thu mẫu, ta sử dụng tăm bông quệt 2 bên phía trong vòm má. Trong quá trình lấy mẫu, các kỹ thuật viên dùng que có 2 đầu bông quẹt vào 2 bên khoé miệng và phía bên trong của 2 má. Khi đó các tế bào niêm mạc miệng sẽ bong ra và thấm vào đầu bông. Mỗi một lần, các bác sĩ thường lấy khoảng 3 tăm bông như vậy để đủ lượng ADN dùng cho việc xét nghiệm.

– Lưu ý với những người muốn xét nghiệm ADN bằng mẫu tế bào niêm mạc miệng thì không nên ăn uống khoảng 1 giờ trước khi lấy mẫu để đảm bảo chất lượng của mẫu niêm mạc miệng dùng cho xét nghiệm.

* Xét nghiệm bằng mẫu móng tay, móng chân

– Móng tay và móng chân cũng chứa 1 lượng ADN nhất định để có thể tiến hành làm xét nghiệm ADN huyết thống. Số lượng móng cần cắt phụ thuộc vào đối tượng người xét nghiệm.

– Xét nghiệm ADN bằng mẫu móng tay, móng chân cũng là một phương pháp phổ biến hiện nay bời tính an toàn và tiện lợi vì người yêu cầu xét nghiệm hoàn toàn có thể tự thu mẫu tại nhà. Hơn nữa, móng tay và móng chân là 2 loại mẫu sinh phẩm dễ bảo quản nên những người không có chuyên môn vẫn có thể tự chủ động thu mẫu và không cần gửi ngay đến trung tâm xét nghiệm nếu bận rộn

– Các chuyên gia sau nhiều năm nghiên cứu đã chứng minh rằng xét nghiệm ADN bằng móng tay có thể cho kết quả chính xác hơn 99,99999%

Xét nghiệm ADN bằng móng tay có thể cho kết quả chính xác hơn 99,99999%

* Xét nghiệm ADN bằng tóc

– Tóc bao gồm 2 phần là ngọn tóc và chân tóc, lượng ADN chỉ nằm trong chân tóc, do đó để xét nghiệm ADN cần sử dụng tóc có chân tóc.

– Mẫu tóc được sử dụng để làm xét nghiệm phải có kèm chân tóc (ít nhất 2 – 3 sợi nguyên chân). Trong trường hợp tóc bị cắt đứt và không có chân thì nên lấy lại mẫu để quá trình phân tích được diễn ra suôn sẻ.

– Mẫu tóc cũng được sử dụng nhiều trong xét nghiệm ADN vì cũng có những ưu điểm như mẫu móng tay, móng chân. Tuy nhiên thời gian xét nghiệm lâu hơn mẫu máu và mẫu niêm mạc miệng vì quá trình tách triết cần nhiều thời gian hơn và mẫu phẩm này không phù hợp với trẻ dưới 3 tuổi do tóc của trẻ nhỏ còn mỏng và yếu sẽ gây khó khăn cho quá trình phân tích.

Tóc dùng để xét nghiệm ADN phải là tóc có chân tóc

* Dùng mẫu cuống rốn

– Cuống rốn là phần còn lại của dây rốn đã cắt, nằm trên bụng của bé. Thông thường cuống rốn của trẻ sơ sinh sẽ khô và rụng hẳn trong vòng 7-15 ngày sau khi em bé chào đời.

– Tương tự như khi dùng các loại mẫu sinh phẩm khác để xét nghiệm ADN như mẫu máu, mẫu tóc, mẫu móng tay, móng chân, cuống rốn hoàn toàn có thể dùng để xét nghiệm ADN và cho kết quả chính xác lên đến hơn 99,99%.

– Cuống rốn là mẫu sinh phẩm đặc biệt phù hợp đối với các đối tượng là trẻ sơ sinh bởi trẻ sơ sinh thường rất non nớt và nhạy cảm, các mẫu thu khác như tóc hay móng tay rất ít, mỏng và nhỏ nên thường khá là khó khăn trong việc thu thập. Do vậy việc thu mẫu cuống rốn để làm xét nghiệm ADN cho bé là phương pháp đơn giản và dễ dàng hơn các mẫu khác.

– Quy trình thu mẫu cuống rốn cũng rất đơn giản: Với cuống rốn đã rụng thì chỉ cần bọc vào tờ giấy trắng, sạch, tránh ẩm mốc làm giảm chất lượng mẫu. Nếu cuống rốn bé chưa rụng thì chỉ cần đợi 7-15 này rốn trẻ sơ sinh sẽ tự rụng, khi đó quá trình thu mẫu tương tự như trên.

Mẫu cuống rốn phù hợp với đối tượng là trẻ sơ sinh

– Mẫu cuống rốn có những ưu điểm sau:

+ Dễ thu thập.

+ Không gây đau hay ảnh hưởng đến sức khỏe của người được lấy mẫu.

+ Mẫu lưu trữ được lâu.

+ Đảm bảo tính bí mật…thì đây sẽ là lựa chọn tốt cho những người có ý định muốn làm xét nghiệm ADN huyết thống.

* Dùng DNA tự do trong máu thai phụ

– Xét nghiệm ADN thai nhi bằng cách sử dụng DNA trong máu thai phụ là hình thức xét nghiệm khi người mẹ đang mang thai. Phương pháp này còn được gọi là xét nghiệm huyết thống trước sinh nhằm xác định người cha nghi vấn của thai nhi trong bụng mẹ.

– Khi mang thai một lượng lớn ADN tự do của thai nhi có lẫn trong máu của thai phụ, lượng ADN này chính là cơ sở để có thể xét nghiệm ADN thai nhi ngay từ khi trong bụng mẹ với người cha nghi ngờ có quan hệ huyết thống với nhau hay không.

– Nhờ vào những nghiên cứu và sự phát triển lớn mạnh của khoa học hiện nay. Việc xét nghiệm huyết thống đã có thể tiến hành ngay từ tuần thứ 7. Phương pháp này có thể làm từ rất sớm, trước khi người mẹ lộ bụng, hơn nữa còn sở hữu nhiều ưu điểm về sự an toàn thuận tiện, nhanh chóng hơn so với phương pháp cổ điển là phương pháp xâm lấn như chọc ối, sinh thiết gai nhau.

– Đây là phương pháp xét nghiệm ADN được đánh giá cao về độ chính xác mà không ảnh hưởng đến thai phụ và thai nhi. Tuy nhiên có nhược điểm là chi phí khá cao.

ADN tự do của thai nhi trong máu thai phụ

* Dùng nước ối (dịch ối)

– Dich ối chứa ADN của thai nhi và có thể được sử dụng để xét nghiệm nhằm xác định huyết thống. Việc chọc ối được thực hiện vào tuần thứ 15 – 23 và chỉ chọc một lượng nước ối tối thiểu nhất có thể.

– Xét nghiệm ADN thai nhi bằng cách lấy nước ối là quá trình phân tích và so sánh các vật chất di truyền chứa trong nước ối (phần nước xung quanh thai nhi trong bào thai của thai phụ) với mẫu sinh phẩm của người thân giả định để xác định mối quan hệ huyết thống (chủ yếu là mối quan hệ cha con). Hơn nữa, xét nghiệm này còn giúp sàng lọc và chẩn đoán một số bệnh di truyền trước sinh.

Việc chọc ối được thực hiện vào tuần thứ 15 – 23

Phương pháp chọc ối như nào?

– Phương pháp chọc ối được sử dụng khi thai phụ có tuần thai trong khoảng 15 đến 23 để đảm bảo độ lớn của bào thai và đảm bảo an toàn cho thai nhi cũng như sức khỏe của thai phụ. Khi tiến hành thực hiện bác sĩ sẽ sử dụng một cây kim rất nhỏ và máy siêu âm để có thể lấy nước ối ra khỏi bào thai một cách an toàn không để ảnh hưởng đến thai nhi.

– Tuy nhiên chọc ối có thể gây ra nhiều rủi ro đối với thai nhi. Do đó mà phương pháp này chỉ được thực hiện khi bố/ mẹ mắc một số rối loạn di truyền hoặc trong trường hợp siêu âm thai nhi phát hiện một số dị tật bẩm sinh và mẹ có nguy cơ tiền sản giật cao.

– Trong một số trường hợp, nếu bác sĩ không đủ tay nghề hoặc thai phụ không giữ gìn cẩn thận. Sau chọc ối có thể gây nhiễm trùng ối. Rò rỉ nước ối hoặc thậm chí là sảy thai. Vì vậy trước khi tiến hành chọc ối, bác sĩ sẽ cân nhắc tư vấn kỹ lưỡng giữa rủi ro và lợi ích đối với mẹ bầu và thai nhi.

* Dùng qua các mẫu vật phẩm bí mật đặc biệt khác

– Trong nhiều trường hợp người yêu cầu xét nghiệm muốn giữ bí mật việc xét nghiệm, do đó việc thu những mẫu phẩm như mẫu máu, mẫu tóc, mẫu móng hoặc mẫu niêm mạc miệng gần như là không thể. Trong trường hợp muốn giữ bí mật việc xét nghiệm, có thể sử dụng một số vật phẩm đặc biệt như: mẫu dao cạo râu, bàn chải đánh răng, bã kẹo cao su, đầu mẩu thuốc lá,… Đây là những đồ vật có thể sót lại những sinh phẩm mang ADN của người sử dụng. Tuy nhiên lượng ADN không nhiều, dẫn đến những khó khăn trong quá trình xét nghiệm ADN huyết thống.

– Tuy nhiên việc xét nghiệm DNA qua các mẫu này có thể không cho kết quả như mong muốn. Do dễ bị nhiễm, nhầm lẫn hoặc lượng DNA không đủ.

Bàn chải đánh răng có thể được dùng để xét nghiệm ADN

* Dùng mẫu xương, răng

– Xương và răng có chứa một lượng ADN, do đó có thể dùng để xét nghiệm ADN. Mẫu xương, răng thường được sử dụng trong giám định hài cốt do đây là những bộ phận có thể tồn tại lâu năm mà không bị phân hủy dẫu trong điều kiện khắc nghiệt của thời tiết và môi trường.

– Theo nhiều nghiên cứu, các mẫu xương, răng đem xét nghiệm hài cốt nên được xét nghiệm với mẫu sinh phẩm của thân nhân theo dòng mẹ để thuận lợi cho quá trình phân tích và xét nghiệm. Đồng thời, xét nghiệm ADN bằng xương hoặc răng theo dòng mẹ cũng cho kết quả có độ chính xác cao hơn.

Mẫu xương, răng thường được sử dụng trong giám định hài cốt

* Dùng mẫu tinh dịch

Mẫu tinh dịch là một trong những loại mẫu sinh phẩm đặc biệt, thường dùng trong những trường hợp không thể thu được các loại mẫu khác hoặc trong những tình huống nhạy cảm. Trong những trường hợp nêu trên, có thể lấy mẫu tinh dịch trong bao cao su, đồ lót, khăn lau để mang đi xét nghiệm ADN.

Một số lưu ý khi chọn mẫu sinh phẩm xét nghiệm ADN

Mặc dù có nhiều cách để thu mẫu sinh phẩm làm xét nghiệm, song có nhiều yếu tố cần phải cân nhắc trước khi chọn lựa một loại mẫu sinh phẩm.

– Thứ nhất, đối với quá trình thu mẫu máu hoặc mẫu niêm mạc miệng, người tham gia xét nghiệm nên tới trung tâm xét nghiệm hoặc cần người có chuyên môn thực hiện vì 2 loại mẫu này cần đảm bảo vệ sinh và các thiết bị y tế chuyên nghiệp.

– Thứ hai, người tham gia xét nghiệm dùng mẫu tóc hoặc mẫu móng tay có thể sử tự thu mẫu nhưng cần chú ý phân loại cẩn thận, tránh nhầm lẫn giữa các mẫu sinh phẩm của những người tham gia. Ngoài ra, hai loại mẫu này cần đặc biệt lưu ý trong trường hợp người tham gia xét nghiệm là trẻ em, khi tóc tơ còn mỏng và móng tay chưa đủ dày và nhiều.

– Thứ ba, mỗi loại mẫu sinh phẩm cũng có mức chi phí xét nghiệm khác nhau và thời gian trả kết quả không giống nhau. Do đó, bạn có thể tham khảo thêm để có thể tìm ra cách thức phù hợp nhất và có trải nghiệm tốt nhất trong việc xét nghiệm ADN.

Nếu đang gặp phải những vấn đề trên hoặc có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến thủ tục xét nghiệm ADN, bạn hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0966.053.058 để gặp chuyên viên của Trung tâm xét nghiệm ADN để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc.

———————————